Een man in een jasje staat naast een architectonische weergave van het futuristische, koepelvormige Dammam-stadion bij zonsondergang. Hij legt de innovatieve geest van Aramco en de rol die het bedrijf speelde bij het vormgeven van de skyline van Saoedi-Arabië vast.

Limburgse groene baksteentechnologie voor nieuwe voetbaltempel in Saoedi-Arabië

“Deze technologie werd al door de oude Romeinen gebruikt… Daarom staan hun gebouwen 2000 jaar later nog steeds recht.” Tegen het WK voetbal van 2034 moet het Aramco-stadion van 1 miljard dollar in Saoedi-Arabië rechtstaan. Voor de meer dan 1 miljoen CO2-negatieve bouwblokken gingen de Saoedi’s in de leer bij Limburgse ondernemers. Maar hoe kan een bouwblok CO2-negatief zijn? En waarom wil Saoedi-Arabië daar plots meer over weten? Professor Koert Debeuf, expert Midden-Oosten: “We zouden hypocriet zijn om met de vinger te wijzen”.

De kans is klein dat we het beseffen, maar in Limburg wordt al een tijd lang wereldgeschiedenis geschreven. De bedrijven Orbix en Masterbloc in Genk en Maasmechelen werkten jarenlang in stilte aan duurzame bouwblokken die CO2-negatief zijn. Letterlijk: er wordt geen gram cement meer gebruikt als ‘bindmiddel’, maar CO2. Nergens ter wereld gebeurt dit nu al op die schaal.

Serge Celis (Orbix), Bjorn Gubbels (Masterbloc) en hun voltallige personeel werken al sinds 2004 aan het verhaal. “8 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot komt vrij na het produceren van cement”, legt Bjorn Gubbels van Masterbloc uit. “Cement steekt in de stenen of klinkers rondom je woning of kantoor. Qua bouwvoorschriften wil Europa met de Green Deal een streng kader scheppen waarbij tegen 2030 alle bouwmaterialen in Europa CO2-neutraal moeten zijn. De sector kijkt angstig toe of hoopt nog wat op uitstel, terwijl we een steen hebben ontwikkeld die niet alleen CO2-neutraal maar zelfs CO2-negatief is.”
Een man in een jas staat naast opgestapelde betonblokken in een opslagruimte buiten, mogelijk in de buurt van het Dammamstadion.

Bjorn Gubbels van Carbstone in Maasmechelen

In 2022 kwam bevoegd minister Zuhal Demir (N-VA) al kijken naar het project van Orbix en Masterbloc die de samenwerking omdoopten naar ‘Carbstone’, maar stilaan worden ze ook buiten Limburg wakker. “De vraag is ontploft. Vanuit Nederland en Duitsland trekken ze aan onze mouw waardoor we de productie van CO2-negatieve stenen gaan verdrievoudigen. Er rollen vandaag zo’n 3 miljoen snelbouwbrikken van onze band hier in Maasmechelen. Volgend jaar moet dat tien miljoen worden en dan volgt nog blokkenfabrikant Prefer uit Luik mee onder de ‘Carbstone’-familie om aan de vraag te voldoen.”

Of die Saoedi’s ons als de Elon Musk van de bouwsector zien? Ze zien ons vooral als die innovatie slimme gasten from Belgium

CO2-negatief wil zeggen dat je CO2 effectief in de steen pompt wat zorgt voor het uithardingsproces. “Eigenlijk maken we kalksteen van metaalslakken. Die metaalslakken filter je tot je de consistentie overhoudt waarmee je de massa van je steen maakt en de CO2 vervangt de cement. Bruggen die zestig jaar geleden gebouwd werden, krijgen na een tijd betonrot. Wanneer je CO2 gebruikt, wordt de materie eigenlijk alleen maar harder. De Romeinen gebruikten die technologie ook al. Het is geen toeval dat Romeinse gebouwen 2.000 jaar blijven staan.”

“Metaalafval wordt wereldwijd weggestopt in de grond, in Limburg gebeurde dat decennia lang aan het REMO-stort in Houthalen. En tegelijk hebben we decennia wereldwijd steen- en grindgroeves leeggeplunderd, maar dat zal dus niet meer nodig zijn. Dankzij onze technologie wordt staalafval plots de grondstof. We gebruiken geen gram cement meer. Ik weet niet of je beseft wat dat betekent op grote schaal?”

De lat die Europa dus tegen 2030 legt, hebben de Limburgers al lang gehaald en ook in het Midden-Oosten zijn ze wakker geschoten. Saoedie-Arabië tekende nu een akkoord met ‘Carbstone’ om de innovatieve technologie te gaan ontwikkelen in het land zelf.

“We namen patent op de technologie, en Aramco, de grootste olieraffinaderij ter wereld die het ene bouwproject na de andere uitrolt in Saoedi-Arabië, gaat een enorm stadion bouwen dat in 2034 zal gebruikt worden tijdens het WK voetbal. Een stadion van 1 miljard dollar, met miljoenen bouwblokken die gemaakt zullen worden naar Limburgs model.”

Luchtfoto van een modern, rond stadion met een dak dat lijkt op een bloemblaadje in een stadsgezicht, gelegen nabij de Al Kifah-gebouwen en omgeven door bomen onder een wazige Saoedi-Arabische lucht.

Saoedie-Arabië wil met het WK in 2034 honderdduizenden mensen tonen hoe duurzaam het Aramco-stadion is, mede dankzij de Limburgse knowhow.

Waarom de stinkend rijke Saoedi’s absoluut met de Limburgers willen samenwerken? “Omdat er letterlijk niemand anders is die onze groene technologie beheerst én omdat het land wel degelijk bezig is met duurzaamheid. Natuurlijk pompen zij miljarden liters vervuilende aardolie op die de wereldeconomie draaiend houdt, maar die landen zijn moderner en vooruitstrevender dan we denken. Met China is dat hetzelfde, daar lopen ook gesprekken mee. China groeide natuurlijk in de jaren 80 en 90 hard dankzij goedkope steenkoolcentrales, maar daar schoten ze ook wakker. Ze bouwen daar nu de grootste watercentrale ter wereld. Ze zien daar inmiddels ook de economische troeven van het groene en duurzame verhaal.”

Een groep mensen in zakelijke kleding zit rond een grote conferentietafel en luistert aandachtig naar een presentator. Achter hen is een scherm te zien met een presentatie van Aramco, die de aandacht van het publiek vastlegt terwijl ze cruciale projecten bespreken met betrekking tot ontwikkelingen in de buurt van het Dammamstadion.

Bjorn Gubbels (rechts aan het scherm) spreekt in Saoedi-Arabië tientallen ingenieurs en architecten toe, die popelen met Carbstone samen te werken.

Een persoon beklimt een steile, rotsachtige helling onder de helderblauwe lucht van Saoedi-Arabië, alsof hij de torenhoge hoogten beklimt die worden overschaduwd door de grandeur van het Dammam-stadion.

Een massa stortplaatsen met staalslakken, zoals op de foto, kan nu dienen als ‘groeves’ met grondstoffen voor de gerecycleerde bouwblokken. 

Of de Saoedi’s dan miljoenen bouwblokken bestellen in Limburg en naar het Midden-Oosten transporteren via vervuilende dieselschepen? “Zeker niet, want dat zou hypocriet zijn. En het land is zeer nationalistisch, alles moet er ‘Made in Saoedi’ zijn. De CO2-negatieve stenen gaan ter plaatse van de band rollen, maar wij als Limburgers gaan hen letterlijk uitleggen, tonen hoe én coördineren. We poten er ‘ons’ ecosysteem van CO2-negatieve stenen neer. Zij hebben ook staalbedrijven, hopen metaalafval en bestaande blokkenfabrikanten. Die bedrijven gaan we aan elkaar koppelen, ombouwen met de nodige CO2-kamers, en je bent er.”

De persoonlijke bouwheer van de Saoedische kroonprins zat al letterlijk aan tafel met de Limburgers, en de mensen zijn lovend. Om gebruik te mogen maken van de technologie en de licenties werd een financiële overeenkomst gemaakt, en dat kan tellen. Of het dan dé financiële deal is van hun leven?

“Goh. Het is vooral de deal van ons leven op vlak van innovatie. Sinds 2004 heeft Orbix gewerkt aan de formule, en ik aan het productieproces. Dat we nu de sprong maken naar de wereldmarkt mét Saoedi-Arabië als grote stap is ongelooflijk. Anderzijds: wat hier één miljoen euro waard is, daar lachen ze mee in dat land. Als je 200 miljoen dollar kunt neertellen voor Cristiano Ronaldo, willen wij natuurlijk ook waar voor ons geld.”

Een man in een groen jasje staat voor een gebouw met een bord waarop 'Carbstone' staat. De architectuur van dit gebouw doet denken aan die van het Dammam-stadion, met een rond raam en weelderige planten aan de voorkant.

De licentie alleen al zal Carbstone financieel ademruimte geven. Bedoeling is dat ze de technologie wereldwijd blijven helpen uitrollen, van het Midden-Oosten naar China, en finaal overal. “Het moet ooit het nieuwe normaal worden. De aarde steekt vol met staalslakken na decennia te dumpen, grondstoffen die voor het grijpen liggen, én je steekt er CO2 in. Dit is de oplossing, er is zelfs geen economisch alternatief.”

De Saoedi’s halen echter niet alleen het nieuws met hun megalomane projecten zoals The Line, een wolkenkrabber van 170 kilometer lang door de woestijn en 500 meter hoog, maar ook met de onmenselijke arbeidsomstandigheden. Volgens een documentaire van de Britse zender ITV vielen er sinds 2017 al 21.000 doden bij het bouwen van The Line. Sommige getuigen vertelden over werkdagen van 16 uur, loondiefstal en mensenrechtenschendingen en ze beweerden dat ze het gevoel hadden “gevangen slaven” en “bedelaars” te zijn. “Wel, toen dat artikel gepubliceerd werd, waren wij effectief ter plaatse, en we legden dat voor aan Besix, de aannemer die dat project uitvoert. 21.000 gewonden in al die jaren zou kunnen, maar doden? Dat is een werf van tientallen kilometers met duizenden arbeiders, en effectief elk schrammetje wordt er geregistreerd. Een registratiecultuur die zelfs wij niet kennen.”

Het kustlandschap met zanderige eilanden en helderblauw water wordt geaccentueerd door een groot rechthoekig bouwwerk dat zich uitstrekt tot in de zee. Op de achtergrond ziet u majestueuze bergen, die de serene schoonheid van het Dammam-stadion in Saoedi-Arabië oproepen.

The Line is een gigantisch woonproject van 170 kilometer lang en honderden meters hoog, waar in totaal miljoenen mensen doorheen de woestijn en de kust kunnen leven. Sinds 2017 wordt er aan het project gebouwd, mits de controverse.

Voor wie in 2034 voor het scherm gekluisterd zit en hopelijk een match van de Rode Duivels volgt in het Aramco Stadion, weet dus nu al dat de bouwblokken van Belgische makelij gaan zijn. “En elke stoel zal trouwens airco hebben, net omdat het daar tot 50 graden kan worden. Dat klinkt wel niet echt heel groen, maar een stadion bouwen waar je 2,7 miljoen kilo CO2 in hebt kunnen opslaan én een hoop staalslakafval in verwerkt, dat is niet slecht en dat beseffen zij ook. Beter CO2 in een duurzaam functioneel gebouw opslaan, dan het vervuild in de aarde opslaan. Het stadion moet een voorbeeld worden van uiteindelijk een groene bouwcultuur die overal ter wereld uitgerold kan worden. Maar het begon allemaal in Limburg. Of die Saoedi’s ons als de Elon Musk van de bouwsector zien? Ze zien ons vooral als die innovatie slimme gasten from Belgium.”

Bron: Het Laatste Nieuws, 25 januari 2025