Belgische fabrikanten stoppen hun bouwstenen tegenwoordig vol met CO2
Nadat de ontwikkeling plots stokte pakten Vlaamse familiebedrijven de carbstone-technologie voortvarend op. Hun CO2-negatieve bouwblokken vinden nu gretig aftrek.
Björn Gubbels is niet te stuiten. De 44-jarige topman van betonfabrikant Gubbels loopt over van enthousiasme over het CO2-negatieve bouwblok dat zijn bedrijf eind vorig jaar lanceerde. De vraag naar zijn product is inmiddels groter dan zijn productiecapaciteit, maar daar gingen wel een lange weg en flinke investeringen aan vooraf.
Voor het maakproces moest een van de droogkamers van de fabriek in Maasmechelen worden omgebouwd tot een zogeheten curing-kamer. De net geperste, nog zachte betonstenen worden daarin blootgesteld aan het broeikasgas en zuigen zich helemaal vol. Dat niet alleen: de CO2 reageert met de gebruikte zand- en grindkorrels, die een restproduct zijn van de productie van roestvaststaal.
Na 24 uur in de curing-kamer, bij atmosferische druk en een temperatuur van dertig graden, hebben de blokken hun eindsterkte bereikt en kunnen ze meteen naar de bouwplaats. Ze hoeven niet eerst wekenlang door te harden. En dat zonder dat er een druppel cement aan te pas komt. Het broeikasgas zorgt voor de bindingsreactie. Elke steen bevat zo’n anderhalve kilo CO2.
CO2-negatief is juist positief
Zelfs als je de uitstoot voor transport en montage meeneemt, is het eindresultaat van de gemetselde blokkenwand volgens Gubbels nog altijd royaal CO2-negatief. “En dat is dus hartstikke positief”, benadrukt hij. Zelf praat hij liever over bouwstenen die CO2 opslaan. “Dat is natuurlijk veel slimmer dan het broeikasgas in een leeg gasveld pompen.”
De basis van de carbstone-technologie waar Gubbels mee werkt komt van Orbix, een Vlaams bedrijf dat reststoffen uit vooral de staalindustrie opwerkt tot bruikbare grondstoffen. De materialen komen van oudsher veel in wegfunderingen en asfalt terecht. Al in 2011 patenteerde Orbix de carbonatatie-technologie, die inhoudt dat calciumoxide reageert met CO2 tot calciumcarbonaat.
Björn Gubbels (links) leidt rond in de curing-kamer waar stenen worden verzadigd met CO2. Foto: Marco Mertens / Orbix
Rond 2014 dacht het bedrijf een grote slag te hebben geslagen toen de Nederlandse kalkzandsteenproducent Calduran de technologie omarmde. Met de dochter van multinational CRH aan boord, zou de hele wereld openbreken, dachten ze bij Orbix in Genk.
Ook bij Calduran waren de verwachtingen hooggespannen. Er kwam een ontwikkelingsproces tot stand, dat leidde tot een variant van kalkzandsteen waarin de stenen in een autoclaaf verzadigd werden met het broeikasgas. In 2018 haalden de twee bedrijven er het NOS-journaal en andere nieuwsbulletins mee en kondigden de bouw aan van een heuse fabriek voor de compensatiesteen.
Maar die kwam er nooit en de multinational trok zich terug. Dat was voor ontwikkelmanager Dirk van Mechelen van Orbix een enorme domper, erkent hij. “We waren er echt een tijd kapot van. Gelukkig experimenteerden op de achtergrond ook partijen als baksteenfabrikant Vandersanden met de technologie. Het familiebedrijf had wel oren naar een CO2-negatieve gevelsteen en had al veelbelovende proeven gedaan in onze pilotfabriek bij Charleroi.”
In een proeffabriek in Kloosterhaar produceerde Calduran in 2016 ‘compensatiestenen’. Foto: Toma Tudor
Ook met Gubbels bestond al langer contact. De betonfabrikant verwerkte al sinds de jaren negentig de gemalen staalslakken in hun grondkerende Masterblocs. “We wisten maar al te goed hoe hard het spul kan worden, als je het te lang ongebruikt in de opslag laat liggen”, herinnert de directeur zich. “Na een tijdje kreeg je het met de zwaarste wiellader niet meer los.”
Het was Van Mechelen, van huis uit geoloog, die de top van Orbix er in 2003 op wees dat deze verharding komt door carbonatatie. Een proces dat aan de basis ligt van veel natuurlijke gesteentevorming. Met zijn opmerking ontstak Van Mechelen een vonkje in het bedrijf.
"Als familiebedrijf hebben we geen last van de kortzichtigheid van aandeelhouders."
Ook bij de huidige Gubbels-directeur werd toen een zaadje gepland. Maar pas toen CRH afhaakte, stak hij zijn vinger omhoog. “Dan doen wij het wel”, blikt hij terug. “Als familiebedrijf hebben we geen last van kortzichtige aandeelhouders en kunnen veel verder in de toekomst kijken.”
Carbstone. De investering van de toekomst
“Gubbels is echt een pitbull, hij heeft ongelofelijk veel werk verzet”, zegt Van Mechelen. “Hij slaagt er nu zelfs in zijn producten tegen een hogere prijs aan de man te brengen dan de klassieke blokken met cement. Misschien is dat tijdelijk, maar daardoor kan hij wel sneller de investeringskosten terugverdienen.”
Gubbels draait er niet omheen dat hij zich daar flink op had verkeken. “Toen ik mijn vinger omhoog stak, dacht ik dat een investering van 3 ton zou volstaan. Inmiddels staat de teller bij ons op ruim 2 miljoen euro.” Iedere keer moest er weer wat anders worden uitgezocht, legt de topman uit. “Dan werkte er een drukventiel niet, of bleek er een andere ventilator nodig om de CO2 goed te laten circuleren. Het hield niet op. Maar we kunnen dus nu bij atmosferische druk en kamertemperatuur de stenen produceren. Daarmee is de footprint van onze blokken echt stukken beter dan die van Calduran destijds. Zelfs onze massieve stenen zijn in 24 uur volledig verzadigd.”
Hij heeft dan ook geen spijt van de investering. De lancering vond vorig jaar plaats bij een transformatieproject van Besix. Dat liet al snel weten voortaan zoveel mogelijk met carbstone te willen werken. Colruyt en andere aannemers volgden.
'Vraag geëxplodeerd'
Dat merkt Gubbels dagelijks. “De vraag is afgelopen jaar geëxplodeerd en overtreft twintig keer onze productiecapaciteit. Dus we moeten vaak nee verkopen. We zijn nu druk bezig de productie verder op te schalen en bouwen een volgende droogkamer om. Het zal niet de laatste zijn.” Hij vindt dat een bijzondere ervaring in een betonmarkt die verder zo’n 30 procent is ingezakt.
Ook Vandersanden, dat al veel langer met Orbix in gesprek is en 30 miljoen euro investeerde in een nieuwe fabriek, plukt vruchten van al het noeste werk. Zo paste de baksteenfabrikant de curing-kamer aan op basis van de laatste bevindingen van Gubbels.
"We zijn niet kinderachtig in het delen van onze bevindingen. We willen dat er goede producten op de markt komen."
Bij de ontwikkeling van zijn CO2-negatieve gevelstenen besteedde Vandersanden naast eigenschappen als druksterkte en vorstbestendigheid veel aandacht aan esthetiek, benadrukt programmamanager Dries Beyens. “Dat laatste is cruciaal bij gevelmaterialen. De Pirrouet, zoals we de steen noemen, biedt ontwerpers genoeg variatiemogelijkheden in kleur, textuur en metselverband. En tegelijk voldoet hij aan de strengste Europese eisen voor keramische gevelmaterialen.”
De stenen prijken sinds kort aan de gevel van het nieuwe huis van de toekomst in Brussel en zijn nog geproduceerd in de proeffabriek van Orbix. Maar volgend jaar april is de eigen fabriek operationeel. Dan rollen er dagelijks gevelstenen van de band die per ton permanent zestig kilo CO2 opslaan. Twintig miljoen stenen per jaar.
Op de gevel van het nieuwe ‘huis van de toekomst’ in Brussel prijken de CO2-negatieve gevelstenen van Vandersanden. Foto: Vandersanden.
Ontwikkeling
En bij Calduran? Zijn ze daar bezig met een opvolger voor de compensatiesteen? De onderneming wil daar niets over kwijt. Van Mechelen van Orbix denkt evenwel dat ze daar niet stilzitten. Hij zag nieuwe patenten langskomen op naam van CRH. Hoewel hij nog steeds teleurgesteld is dat de samenwerking misliep, juicht hij die ontwikkeling toe. “Het komt de technologie alleen maar ten goede als meer partijen ermee aan de slag gaan.”
Zo kijkt Gubbels er ook tegenaan. De ondernemer ziet nog een eindeloze stoet producten waarvoor de technologie geschikt is. Gewapende blokken bijvoorbeeld. Niet met staal, want dat gaat roesten door de CO2, maar met basaltwapening of kunststof staven. Gubbels mijmert zelfs over vloeren en brugliggers van carbstone.
Cowboys
De enige angst die de betondirecteur heeft, is dat deze groeimarkt cowboys aantrekt die inferieure producten leveren. Als er dan problemen ontstaan met de levensduur of kwaliteit, heeft dat onherroepelijk zijn weerslag op alle carbstone-producten. “Ook daarom zijn we niet kinderachtig in het delen van onze bevindingen. We willen dat er goede producten op de markt komen. Vandersanden en Orbix zijn ook heel open. Het is de enige manier waarop zo’n baanbrekende, duurzame technologie kans van slagen heeft.”
Bron: Cobouw, 20 december 2023
